Güneş ve Ay Tutulması

Ay, dünyanın uydusudur bu sebeple dünyanın etrafında döner. Dünya ve Samanyolu galaksisindeki tüm gezegenlere de güneşin etrafında döner. Ay gece vaktinde, güneş ise gündüz vaktinde doğal ışık kaynağıdır. Güneş yanan bir cisimdir ve kendi ışığıyla Dünyayı aydınlatır. Ay ise güneşten gelen ışık ışınlarıyla geve dünyayı az da olsa aydınlatır. Dünyanın kendi etrafında dönmesi sonucu günler oluşur, Güneşin etrafında dönmesiyle de mevsimler oluşur. Düzenli zaman aralıklarıyla yıl içerisinde bir an Güneş, Dünya ve Ay bir araya, aynı hizaya gelmektedir. Bu durumda da tutulmalar oluşmaktadır. 

Güneş sistemimizde tüm gezegenler güneş etrafında dönmektedir. Dönem dönem, düzenli aralıklarla aynı hizalara gelmektedir. Tüm gezegenlerde tutulma olayları gerçekleşmektedir. Birbirleri ardına geçtikleri zaman gölge olayları gerçekleşmektedir. Yani aslında tutulmalar birer gölge olayıdır. Çoğu tutulma çıplak gözle izlenebilmektedir. Ve tutulmalar sayesinde gezegenler hakkında da bazı bilgilere sahip olunabilmektedir. Atmosferi hakkında, yüzeyi hakkında, üzerinde bulunan elementler hakkında vs. birçok bilgi elde edilebiliyor. Bu nedenle astronomi için tutulmalar büyük önem taşımaktadır.

Ay Tutulması:

Ay kendi yörüngesi üzerinde döner. Bazen bu yörünge üzerinde ilerlerken dünyanın gölgesi altına girer. Bu olaya ay tutulması adı verilir. Ay dünya gölgesine girdiği zaman güneşten ışık aya gelemez. Yani ay parlaklığını kaybeder ve karanlık görünür. Ay tutulması ortalama 40 dakika – 1 saat arası sürmektedir. Ay tutulması yer kürenin şeklinin yuvarlak olduğunu kanıtlar niteliktedir. Çünkü oluşan gölge yuvarlaktır. Ay tutulmasının 3 türü vardır.

• Yarı Gölgeli Ay Tutulması: Ay, yörüngede ilerlerken dünyanın yarı kısmından geçer. Bu tutulma gözle kolayca gözlemlenebilir.
• Parçalı Ay Tutulması: Ayın sadece bir kısmı dünyanın konisinden geçmektedir. Bu tutulma da gözle kolayca gözlemlenebilir.
• Tam Ay Tutulması: Bu ay tutulmasında ay ve dünya tam olarak üst üste gelir. Ayın ön yüzü kızıl bir görüntü halini alır ve kolaylıkla gözlemlenebilir. Tam ay tutulması ayın yer küresi ve atmosferi hakkında bilgi vermektedir.

Güneş Tutulması:

Ay yörünge üzerinde hareket ederken dünya ile güneş arasına girer. Böylece güneşin bir kısmı veya tamamı dünyadan görünmez hale gelir. Bu olaya güneş tutulması adı verilmektedir. Ay dünya ile güneş arasına girdiği zaman dünyadan güneş görülemez, ışığın gelişi engellenmiş olur. Yapılan araştırmalara göre bir yılda en az iki en fazla beş kere güneş tutulması meydana gelebiliyor.

3 tip güneş tutulması vardır. Bunlar tam güneş tutulması, halkalı güneş tutulması ve parçalı güneş tutulmasıdır. Bu tiplerin oluşma sebepleri ay ve dünya arasındaki uzaklık ve dünyadan gözlem yapılan yerdir.

• Tam Güneş Tutulması: Bu tutulma türünde ay güneşin dünyadan görünen ışığını tamamen kapatmaktadır bu nedenle de güneş tacı kolayca görülebilir. Tam güneş tutulmasına çıplak gözle bakabilme imkanı da olmaktadır. Tam olarak tutulma olduğu sırada çok rahatsız edici olmayan bir ışığa sahip olmaktadır. Güneşin önü kapatıldığı için de hava karanlık olur. Ayrıca bu güneş tutulma türü bilim adamları açısından da en önemli olanıdır. Ay güneşi kapatınca güneşin gölge gibi kalması ve çizgilerinin net olarak belli olması, güneş etrafındaki atmosfer tabakalarını incelemeyi kolaylaştırır.
• Halkalı Güneş Tutulması: Bu tutulmada ay güneşin önünden tam geçerken güneşi tam örtmez. Ay ve güneş dünyadan aynı büyüklükte görünmektedir. Güneşin disk kısmı halka şeklinde görülmektedir. Bu sebeple halkalı güneş tutulması adı verilmektedir.
• Parçalı Güneş Tutulması: Bu tutulma türünde ay güneşi kısmi olarak kapatır. Bütün halkalı ve tam güneş tutulmaları parçalı güneş tutulması olarak başlamaktadır.