Kanser ile ilgili İmmünoterapi yazımıza başlamadan önce Kanser ile savaşı ile tanıdığımız Neslican Tay‘ı kaybetmemiz nedeni ile ilk paragrafı Neslican’a ayırdım. Seni Hep Güçlü Duruşun ve Güzel Gülüşün ile Hatırlayacağız Neslican… Sevdiklerine ve yakınlarına sabır diliyorum.
Kanserin Türüne Göre İmmünoterapi
İmmünoterapi, kısaca bağışıklık sisteminin tedavi edilmesine verilen addır. İmmünoterapi, kanseri önlemek, kontrol etmek ve ortadan kaldırmak için vücudun bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için kullanılan kanser tedavi şeklidir. Her kanser türü farklı olsa da, immünoloji ve immünoterapi farklı şekillerde her kanseri etkilemektedir. Şimdi, immünoterapinin hangi kanser türlerinde kullanıldığına bakalım:
Mesane Kanseri
Mesane kanseri için FDA onaylı immünoterapi tedavisi ilk defa 1990 yılında uygulanmıştır. Mesane kanseri, dünyadaki en yaygın kanser türlerinden birisidir. Birçok mesane kanseri mesane iç astar oluşturan geçiş epitel hücrelerinde başlar. Bu tümörler büyüdükçe, çevredeki bağ dokusu ve kas istila edebilir. Hastalık ilerlediğinde tümörler yakındaki lenf düğümlerine veya pelvik organlara mesane ötesine yayılmış ya da akciğer, karaciğer veya kemik gibi daha uzak organlara metastaz yapar. Mesane kanserleri çoğunlukla yaşlı kişilerde görülür ve ABD’de her yıl görülen kanserlerin yüzde 5’ini oluşturur. Mesane kanserinin vakalarının çoğu nispeten erken tespit edilebilir ve immünoterapi ile tedavi edilebilir. Mesane kanseri için geleneksel tedaviler, cerrahi müdahale ve kemoterapi sayılabilir.
Beyin Kanseri
Beyin ve sinir sistemi kanseri için immünoterapi, potansiyel yeni tedavi seçenekleri sunar. Bu kanser türü hem yetişkinlerde hem de çocuklarda görülür ve birkaç farklı şekilde ortaya çıkar. Bu kanserlerin nedeni henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Bu hastalık nadiren beynin ötesinde vücudun diğer bölgelerine yayılır olsa da beyin kanserlerinin çoğunluğu son derece invaziv (yayılıp çoğalma) özelliği vardır. İmmünoterapi; geleneksel kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi müdahaleyle tedavi edilen beyin kanseri tedavisi için umut verici seçenekler sunuyor. İmmünoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için bir kişinin kendi bağışıklık sisteminin yararlanır.
Meme Kanseri
Meme kanseri dünyada kadınlar arasında en sık görülen kanser türlerinden biridir. Küresel olarak 41,000 ölüm ile birlikte 2018 yılında konulan meme kanseri tanısı 270.000’dir. Etkili ve kalıcı bir meme kanseri tedavisine acil ihtiyaç vardır. Hastalığın erken teşhisi durumunda meme kanseri tedavisi için kullanılan yöntemler genellikle ameliyatı içerir. Meme kanseri için uzun immünoterapi tedavisi zor olarak kabul edilmiş olmasına rağmen yapılan klinik çalışmalar, immünoterapi tedavisinin meme kanserinin iyileştirilmesi konusunda potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. Mart 2019 yılında FDA ilk kontrol önleyicisi immünoterapi ilaç, atezolizumab adı verilen bir anti-PD-L1 antikorumeme kanserinin tedavisi için geliştirilmiştir.
Rahim Ağzı Kanseri
Rahim ağzı kanseri, yarım milyondan fazla insanı her yıl etkileyen, kadınlar için dünyanın en yaygın dördüncü kanseridir. Neredeyse servikal kanser vakalarının tümü, insan papilloma virüsü (HPV) enfeksiyonu ile ilişkilidir. Bu yaygın virüs ayrıca anal, genital, baş ve boyun kanserleri ile bağlantılıdır. Ölüm oranları büyük ölçüde bir tarama aracı olarak kullanılan Pap smear testi sayesinde azalmaktadır. Kanser invaziv olana kadar bu hastalığın belirtileri genellikle fark edilememektedir. Anormal vajinal kanama rahim ağzı kanserinin en yaygın belirtisidir. Servikal kanser için standart tedavi seçenekleri cerrahi, radyasyon tedavisi, kemoterapi ve hedefe yönelik tedaviler vardır. Servikal kanser tedavisi için FDA onaylı iki immünoterapi seçeneği vardır.
Yemek Borusu Kanseri
Özofagus kanserinin erkeklerde görülme ortanı kadınlara göre 3-4 kat fazladır. Özofagus kanseri için risk faktörlerinin başında tütün ürünleri ve alkol kullanımı gelmektedir. Özofagus kanserinin dünyada her yıl yaklaşık 500.000 kişiyi etkilediği tahmin edilmektedir. Yemek borusu kanseri erken teşhis edildiğinde cerrahi, kemoterapi ve endoskopik tedaviler dahil olmak üzere mevcut birçok etkili tedavi yöntemi vardır. Özofagus kanseri için FDA onaylı 3 immünoterapi seçeneği vardır. Özofagus kanseri için çok sayıda başka immünoterapi yaklaşımları erken klinik çalışmalarda umut olmuştur.
Böbrek Kanseri
Günümüzde böbrek kanseri için immünoterapi tedavisi birçok yeni kontrol noktası inhibitörü seçenekleri ile sitokinler ve hedefe yönelik tedaviler kullanılıyor. Böbrek kanserinin erken aşamalarında semptomlar görülmez. Bir tümör büyüdükçe idrarda kan ve ağrı, yorgunluk, kilo kaybı, ayak bileği ve bacaklarda şişme görülür. Hasta, CT taraması yaptırdığında veya ultrasona girdiğinde tümör tespit edilir. Böbrek kanseri için risk faktörleri trikloroetilen ya da radyasyon gibi bazı endüstriyel kimyasallar, tütün kullanımının, obezite, yüksek tansiyon, kronik böbrek yetmezliğidir. Her yıl 400.000’e yakın böbrek kanseri teşhis edilmektedir. Böbrek kanseri tedavisi kesin tümörün yeri, tümörün evresi ve kişinin genel sağlığı da dahil bireysel faktörlere bağlıdır. Cerrahi müdahale böbrek kanserleri için başlıca tedavidir. Birçok operasyon minimal invaziv cerrahi prosedür yoluyla yani laparoskopik olarak yapılabilir. Böbrek kanseri immünoterapi için iyi bir hedef olabileceğinin ilk göstergesi metastatik böbrek kanseri olan hastalarda bazen primer tümörün cerrahi olarak çıkarılmasından sonra kendiliğinden gerilediği gözlemlenmiştir. Böbrek kanseri için dört FDA onaylı immünoterapi seçeneği bulunmaktadır.
Akciğer Kanseri
Akciğer kanseri için sadece immünoterapi veya konvansiyonel tedavilerle birlikte büyük ölçüde olumlu sonuçlar alınabilir. Akciğer kanseri başlıca iki tipe ayrılır:
- Küçük hücreli akciğer kanseri (SCLC) bilinen tüm akciğer kanseri vakalarının yaklaşık olarak %10-15’ini kapsar.
- Küçük hücreli dışı akciğer kanseri (KHDAK) bilinen tüm akciğer kanserlerinin vakaların yaklaşık %85-90’ını kapsamaktadır.
Dünya genelinde en yaygın kanser türü olan akciğer kanseri her yıl yaklaşık 2 milyon insanın ölümüne neden olur ve hem erkekler hem de kadınlar için kanserle ilişkili ölümlerin başta gelen nedenidir. Akciğer kanseri için konvansiyonel tedavi seçenekleri cerrahi müdahale, kemoterapi ve radyasyon sayılabilir. Bazı akciğer hastaları için FDA onaylı 6 immünoterapi seçeneği bulunmaktadır. İmmünoterapiler ile birçok gelişmiş evre akciğer kanseri hastaları uzun ömürlü remisyon ve daha uzun yaşama oranları görülmeye başlıyor.
Lösemi
Lösemi için immünoterapi çeşitli tedavi seçenekleri sağlar ve devam eden araştırmalar, özellikle kök hücre tedavisinde yeni tedaviler için daha da büyük bir potansiyel görülmektedir. Lösemi kemik iliği ve lenfatik sistemin kanseridir ve hem çocukları hem de yetişkinleri etkiler. Lösemili kemik iliği tarafından üretilen anormal hücreler, normal kan ve kemik iliği hücrelerinin yerine geçer. Lösemi, 55 yaşından büyük erişkinlerde en sık ortaya çıkar ancak 15 yaşından küçük çocuklarda da en sık görülen kanserdir. 2018 yılında tek başına ABD’de 60.000 vakada 24.000 ölüm yaşandı. Lösemi tedavisi bireyin yaşı, kanser türü ve hastalığın şiddetine göre değişir. Bazı hastalarda lösemiyi tamamen ortadan kaldırmak için kök hücre nakli gerekirken çoğu durumda kemoterapi bu hastalık için ilk tedavi yöntemidir. Lösemi için FDA onaylı 10 immünoterapi seçeneği bulunmaktadır.
Prostat Kanseri
Prostat kanseri için immünoterapi FDA onaylı 2 tedavi seçeneği içerir ve metastatik kanser tedavisi için araştırmalar umut verici bir alandır. Prostat, erkek üreme sisteminin parçası olan küçük bir ceviz şeklindeki bezdir. Prostat sadece üretra üst bölümünü çevreler, mesane aşağıda yer almaktadır. Dünyanın ikinci en yaygın erkek kanseri tipi olan prostat kanseri her yıl yaklaşık 1,3 milyon insanı etkiler ve bu hastaların 360.000’i maalesef ölür. Prostat kanseri, kansere bağlı ölümlerin sekizinci önde gelen nedenidir, hayatları boyunca her 7 erkekten tahminen 1’ini etkileyecektir. Erken evre prostat kanseri için konvansiyonel tedaviler cerrahi ve radyasyon sayılabilir. İlerlemiş veya metastatik prostat kanseri için kemoterapi de bir tedavi seçeneğidir. Prostat kanseri için FDA onaylı 2 immünoterapi seçeneği bulunmaktadır.
Cilt Kanseri
Cilt kanseri için immünoterapi ilerlemiş vakalardaki hastalar için tedavi seçenekleri sağlar. Cilt kanserlerinin %90’lık ölümü güneş ışınlarına maruz kalma ile bağlantılıdır ve sonuç olarak yüz, baş, boyun, kol ve bacaklar gibi güneşe maruz kalan bölgelerde ortaya çıkar. Ancak cilt kanserleri tüm kişilerde ortaya çıkabilir ve hiç güneşe maruz kalınmayan bölgelerde bile olabilir. Her yıl yaklaşık 5,3 milyon yeni vaka görülür. Erken evre deri kanserleri genellikle başarılı radyasyon terapisi, fotodinamik terapi ve topikal kemoterapi gibi cerrahi tekniklerle tedavi edilir. Melanoma için FDA tarafından onaylanmış 7 tedavi seçeneği, melanom olmayan cilt kanseri için FDA onaylı 2 immünoterapi tedavi seçeneği bulunmaktadır.
Yumurtalık Kanseri
Yumurtalık kanserinin belirtileri şişkinlik, kabızlık ve gaz gibi daha az hayati tehlikeli sindirim sorunları ile kolayca karışabilir. Bu hastalık için en önemli risk faktörü meme veya yumurtalık kanseri içeren bir aile tarihidir. Tüm dünyada yumurtalık kanseri, her yıl yaklaşık 300,000 kadında teşhis edilir ve kabaca 180,000 kişinin ölümüne neden olur. Yumurtalık kanseri için birinci sıra tedavi platin bazlı (genellikle karboplatin) ve taksan bazlı (genellikle paklitaksel) tedavi ile kombine bir kemoterapi rejimi ve ardından ameliyatı içerir. Yumurtalık kanseri için FDA onaylı bir FDA onaylı immünoterapi seçeneği şu an yoktur.
Not: Her yıl 1-7 Nisan tarihinin Kanser Haftası olduğunu unutmayalım ve bu konuda bilinçli olmaya özen gösterelim.
Kanser Temalı Sinema Filmleri
Kanser Temalı Sinema Filmleri aşağıda listeledik bu hastalığın insana etkilerini aşağıdaki filmleri izleyerek öğrenebilirsiniz.
⦁ Freeheld – Aşka Özgürlük
⦁ Allacciate le Cinture – Kemerlerinizi Bağlayın
⦁ Sweet November – Kasımda Aşk Başkadır
⦁ Le Temps qui reste – Veda Vakti
⦁ Now Is Good – Aşk, Şimdi
⦁ My Sister’s Keeper – Kız Kardeşimin Hikâyesi
⦁ A Walk To Remember – Uzaktaki Anılar
⦁ The Bucket List – Şimdi ya da Asla
⦁ My Life Without Me – Bensiz Hayatım
⦁ Camino
⦁ 50/50 – Şansa Bak
⦁ The Broken Circle Breakdown – Kırık Çember
⦁ The Fault in Our Stars – Aynı Yıldızın Altında