Yetişkinlerde görülen otizm belirtileri çocuklara göre farklılıklar gösterebilir. Birçok yetişkin de yıllar içinde bu belirtilerle yaşamayı öğrenmek zorundadır. Otizm spektrum bozukluğu (ASD), en yaygın nörogelişimsel bozukluklardan birisidir. Çoğunlukla, otizm tarama testiyle 4 yaşından itibaren otizm tanısı konulabilir. Ancak, bazı yetişkinler teşhis edilmemiş ASD ile yaşamaktadır. Daha şiddetli belirtileri olan insanlar bile doğru tanı almamış olabilirler. ASD, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve başka hastalıklar arasında da benzerlikler bulunur. ASD tanısının erken yaşta konulmuş olması, kişinin sonraki yaşamında birçok nedenden dolayı yararlı olabilir. Özellikle de bu konuda birçok hizmete ve desteğe erişebilir.
Otizmin İşaretleri ve Yetişkinlerde Otizm Belirtileri
Otistik insanlar çoğunlukla iletişim kurmada ve sosyal etkileşimde zorluklar yaşarlar. Genellikle de tekrarlayan eylemler yaparlar. Hafif ASD belirtisi olan yetişkinlerin çoğu, sonraki yaşamlarında hiçbir teşhis konulmadan hayatlarına devam ederler. Yetişkinlerde görülen otizmin ortak belirtilerine göz atalım:
- Sakarlık,
- Muhabbet etmede zorlanma,
- Göz temasından rahatsız olma,
- Duyguları ifade etmede zorlanma,
- Bazen belirli konulara karşı aşırı ilgili olma,
- Aynı konu veya konularda sık sık konuşma,
- Başkalarını rahatsız etmeyen ses ve kokulara karşı aşırı hassasiyet,
- Alay ve deyimleri anlamakta yaşanan zorluklar,
- Sadece birkaç faaliyete karşı ilgi duyma,
- Tek başına yapabileceği faaliyetleri tercih etme,
- Başkalarının duygularını anlamakta zorlanma,
- Tekrarlayan davranışlar,
- Sosyal anksiyete,
- Düzenin dışına çıkamama.
Otistik insanlar, yukarıdaki belirtilen hepsine sahip olmak zorunda değillerdir. Hatta listede bulunmayan belirtilere de sahip olabilirler. Belirti ve bulgular kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Ayrıca, belirtiler kadın ve erkek arasında farklılık gösterebilir. Otistik kadınlar, erkeklere göre daha sessiz ama daha sosyal olabilirler. Sonuç olarak, kadınlarda ASD teşhisi koymak daha zor olabilir.
Teşhis
Bir yetişkine otizm tanısı koymak çeşitli nedenlerden dolayı zor olabilir:
- Birincisi, onlara genç yaşlarında tanı konmadığı için hafif semptomlara sahip olabilir ve doktorun bu durumu anlaması zor olabilir.
- İnsanlar, uzun süre ASD ile yaşadıklarından, bu durumu gizlemek istiyor olabilirler.
- Son olarak da günümüzde, yetişkinlerde ASD teşhisi koyabilmek için bir yöntem bulunmuyor.
Yetişkinlerde ASD teşhisi koyabilmek için öz değerlendirme testi kullanılabilir. Her ne kadar bu test, otizm tanısını doğrulamak için yeterli olmasa da iyi bir başlangıç noktasıdır. Alternatif olarak da sizin veya bir yakınınızın ASD olduğundan şüpheleniyorsanız uzman bir doktorla bu konuda konuşabilirsiniz. Şu anda, yetişkinlerde ASD tedavi uzmanı bulmak çok zordur. Eğer yaşadığınız bölgede yerel bir otizm merkezi varsa başvurabilirsiniz.
Otizm Tanısı Konulmasının Faydaları
Yetişkinlikte ASD tanısı alma yanıltıcı olsa da çeşitli avantajlar da sunmaktadır.
- Tanı, rahatlama ve bireysel hayatları boyunca yaşadıkları zorluk için bir açıklama sağlayabilir.
- Eğer size ASD tanısı konulmuşsa bu durum, çevrenizdeki insanların sizi daha iyi anlamasını sağlar.
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi yanlış bir teşhisten de kurtulabilirsiniz.
Otistik Yaşam ve Eğitim
ASD ile yaşamak zor olabilir ama tanı konulursa da otizmle ilgili birçok destek ve hizmete de başvurabilme imkânına sahip olabilirsiniz. Ayrıca otizmle insanlara karşı olan bakış açısını da değiştirebilirsiniz. ASD, o insanların kimliklerinin bir parçasıdır ve tedavi gerektirmez. ASD ile ortaya çıkan özel güçlüklerle de doktorların ve terapistlerin yardımıyla başa çıkabilirsiniz.
Otizm hakkında bilgi edinme, bireylerin ve sevdiklerinin durumunu anlamak isteyenlerin daha anlayışlı olmasını sağlayabilir. Arkadaşlar ve aile, ASD’nin oluşturduğu stresi azalmada en büyük yardımcılardır. Bazen de reçeteli ilaçlarla, depresyon ve anksiyete gibi birlikte görülen semptomlar hafifletilebilir.